In de komende jaren groeit en verandert onze stad verder en wij willen ervoor zorgen dat die groei op een verantwoorde manier plaatsvindt. Wij kiezen daarom voor een duurzame ontwikkeling van onze stad, in balans met de omgeving en binnen de grenzen van onze aarde. Wij willen immers dat Amersfoort een fijne woon- werk- en verblijfstad is en blijft, ook in de toekomst voor volgende generaties van mens en dier.

Amersfoort groeit en verandert. Op een manier die rekening houdt met mens en dier. We blijven bouwen aan een groen en duurzaam Amersfoort voor deze en volgende generaties. Het inzetten van de mobiliteitstransitie en het maken van afspraken met het Rijk en Provincie over de woningbouwopgave zijn een aantal bepalende gebeurtenissen geweest.  

De oorlog in Oekraïne heeft op verschillende wijze impact gehad op de thema's die in dit hoofdstuk centraal staan. We zijn trots op de wijze waarop wij met elkaar erin geslaagd zijn in een toch al overspannen woningmarkt om mensen een in Amersfoort een (tijdelijk) thuis te geven. Bij mensen thuis of in de opvang. Dit vraagt veel van alle betrokkenen. En dat verdient bewondering. Het heeft ook tot gevolg gehad dat de prijzen zijn gestegen en wij nog bewuster omgaan met onze energie. Mensen die getroffen worden door hoge energierekeningen of slechte geïsoleerde huizen willen wij ondersteunen waar dat kan. En het is hartverwarmend om te zien dat er op dit punt ook veel mensen in de stad elkaar willen helpen.

Om de groei op een goede en verantwoorde wijze te faciliteren zijn tal van investeringen nodig. Het maken van afspraken met het Rijk en Provincie over het uitvoeren van een breed pakket aan mobiliteitsmaatregelen is voor stad en regio Amersfoort een belangrijkste stap vooruit. Het is bovendien een belangrijke voorwaarde om de woningbouwopgave (versneld) te realiseren. Om iedereen een thuis te kunnen bieden hebben wij verdere maatregelen genomen zoals het invoeren van de opkoopbescherming en bieden de eerste resultaten van de proef met het verbetering van doorstroming houvast om nog meer gebruik te maken van de bestaande voorraad.

De auto is bij de inrichting van de ruimte altijd een dominante factor geweest. In 2022 zijn er stappen gezet om het gebruik van de publieke ruimte gelijkwaardiger en inclusiever te maken voor iedereen. Door ook meer ruimte te bieden aan voetganger, fiets en andere schonere vormen van mobiliteit. De evaluatie die is uitgevoerd naar deelmobiliteit is een goede basis om verdere stappen te zetten.

De concept-omgevingsvisie is vanzelfsprekend een belangrijk kaderstellend moment geweest om richting te geven aan de toekomst van Amersfoort. De gesprekken hierover in 2022 en de inbreng die vanuit verschillende kanten is geleverd, helpen om te komen tot een gedragen visie op de toekomst van de stad. Ook het vaststellen van diverse andere plannen en kaders (opstellen groenvisie, Nieuwe Stad, Kop van Isselt, visie Utrechtse Heuvelrug) zijn daarbij van belang. Het opstellen en vaststellen van de wijkperspectieven van het Soesterkwartier en Liendert hebben ons nog eens doen beseffen hoe belangrijk het is om de groei van de stad in verbinding te brengen met de bestaande omgeving. En die in goede samenhang verder tot ontwikkeling te brengen. Zodat iedereen kan profiteren van de kansen die de stad weet te bieden.

In het coalitieakkoord benoemden wij dat wij een gastvrije en inclusieve stad willen zijn waar iedereen op een prettige manier kan wonen, leven en actief meedoet aan de samenleving. Een stad waar niemand zich buitengesloten voelt en die aan iedereen kansen biedt. Voor jong en oud, met of zonder beperking, ongeacht hoe je je identificeert, je religie of je achtergrond .

Gelijke kansen voor iedereen om gezond te leven, om deel te nemen aan de samenleving en om te delen in de welvaart zien wij als essentiële basisonderdelen van ons beleid. Daarbij willen wij een overheid zijn die compassie heeft met en zorgt voor mensen waarbij het niet vanzelf gaat; voor iedereen die dat nodig heeft willen wij passende ondersteuning en hulp bieden. Zodat niemand tussen wal en schip valt.

Vanuit deze principes en met ons beleidskader Inclusieve stad 2021-2016 als leidraad zijn wij ook in 2022 verder gegaan met het versterken en vergroten van de kansengelijkheid, preventie en de ondersteuning en zorg in de wijken. Samen met partners, professionals, vrijwilligers en inwoners van Amersfoort hebben we de integrale aanpak binnen het sociaal domein in het afgelopen jaar voortgezet.

Voor de uitwerking van ons beleidskader zijn verschillende uitvoeringsprogramma's opgesteld, zoals het Uitvoeringsprogramma Jeugd en Onderwijs (UPJO), Programma Wonen en Zorg en recent het geactualiseerde Uitvoeringsprogramma ‘Samen aan de slag voor een inclusieve stad’ voor de periode 2023-2024. In dit uitvoeringsprogramma staan activiteiten die betrekking hebben op de thema’s preventie en gezondheid, bestaanszekerheid en participatie, ouder worden, psychische kwetsbaarheid en samen leven in diversiteit en de organisatie van het sociaal domein.  

In het jaarverslag leggen wij verantwoording af over de uitgevoerde activiteiten. In de jaarlijkse Monitor Inclusieve Stad belichten wij de effecten van het beleid op basis van onze doelen. Om op basis hiervan bij te kunnen sturen. In het onderdeel 'belangrijke gebeurtenissen' van dit hoofdstuk nemen wij u mee in de belangrijkste onderdelen van 2022 per beleidsdomein en wat wij concreet gedaan hebben.

Een aantal in het oog springende ontwikkelingen die impact hebben op het gehele sociale domein willen wij ook in deze inleiding alvast benoemen. Want naast al onze activiteiten die voortkomen uit het beleidskader en de uitvoeringsprogramma's, speelden wij in 2022 natuurlijk ook in op de ontwikkelingen waarmee iedereen te maken kreeg. De oorlog in Oekraïne, de hoge inflatie, de stijgende (energie)kosten en de nasleep van de coronapandemie brengen voor iedereen de nodige uitdagingen mee, maar raken vooral onze meest kwetsbare inwoners. Meer mensen hebben moeite om rond te komen en met verschillende maatregelen proberen wij armoedeval zoveel mogelijk te voorkomen. Dat deden en doen we o.a. met onze minimaregelingen die wij hebben uitgebreid, schuldhulpverlening, campagnes, actief aanbieden van energieadvies en het uitvoeren van besparende maatregelen. Met ons minimabeleid hebben wij een stevige basis, waarbij ons maatwerkvangnet een belangrijke pijler is om problemen op te lossen. Al onze regelingen proberen wij zo zichtbaar mogelijk te maken zodat wij de mensen die er gebruik van kunnen maken ook echt bereiken.

Daarnaast hebben wij ons ook in 2022 laten zien als een gastvrije gemeente. Wij laten mensen niet in de kou staan, en bij crisis schieten wij te hulp. Sinds de oorlog in Oekraïne vangen wij op verschillende locaties Oekraïense ontheemden op, op gemeentelijke noodopvanglocaties en ook bij gastgezinnen. Daarnaast hebben we gezorgd voor crisisnoodopvang voor vluchtelingen om de hoge druk op het aanmeldcentrum Ter Apel te verlichten en is het AZC in Amersfoort uitgebreid. Op deze manier levert onze gemeente een stevige bijdrage aan het opvangen van asielzoekers.

2022 is het jaar van herstel; langzaamaan starten deze sectoren weer op, reguliere activiteiten kunnen weer plaatsvinden: we kunnen weer naar het theater, weer sporten en weer fysiek naar school. De vraag of iedereen er 'goed' is uitgekomen is nu nog niet te beantwoorden. Er zijn reserves aangesproken, er worden ledeninkomsten gemist, evenementen worden weer mondjesmaat bezocht en onderwijsachterstanden kosten tijd om in te halen. Op langere termijn is hier wellicht meer over te zeggen.

We staan in voortdurend contact met de organisatie, verenigingen en instellingen in onze stad. Want als we een ding de afgelopen jaren hebben geleerd is dat we elkaar moeten vasthouden, helpen en ondersteunen. Als gemeente doen we er veel aan om onze (sport)verenigingen, scholen, ondernemers en het culturele veld er weer bovenop te helpen. Zo zijn het afgelopen jaar subsidieregelingen doorgezet, zijn nieuwe ontwikkeld en hebben we bestaande regelingen vereenvoudigd. In 2022 heeft verder ondersteuning van de verschillende sectoren plaatsgevonden. Zo kregen 33 creatieve initiatieven een bijdrage uit de Flitsimpuls. Daarnaast waren er extra onderwijsmiddelen en middelen voor sport voor de gemeente vanuit het rijk beschikbaar om de gevolgen van corona terug te dringen.

Daarnaast waren er nieuwe uitdagingen zoals de oplopende inflatie en de stijgende energieprijzen. Om de verenigingen tegemoet te komen, hebben we als gemeente besloten de maatschappelijke tarieven voor de huur van sportaccommodaties beperkter dan de inflatie te laten stijgen. Het MKB kan gebruik maken van een subsidieregeling als tegemoetkoming in de gestegen energielasten. Ook waren er nieuwe uitdagingen in het onderwijsveld. Er moest onderwijs gegeven worden aan kinderen uit Oekraïne zowel in het PO als het VO. Ook nam het aantal statushouders en asielzoekers toe wat leidde tot een enorme druk op het nieuwkomersonderwijs. We zien in 2022 krapte op de arbeidsmarkt, het is in sommige sectoren lastig aan personeel komen. Dit zien we in het zorg, techniek, ict en bouw maar ook de horeca kampte met personeelstekorten. Anderzijds zien we ook een afname in de leegstand, in de detailhandel, op de bedrijventerreinen en in de kantorenmarkt.

Op het gebied van circulariteit blijven bestaande uitdagingen staan; Veel circulaire initiatieven verkeren nog in een beginfase, en opschaling of doorbraak is meestal niet zichtbaar. Ook zijn de spelregels grotendeels onveranderd, waardoor circulaire ondernemers nog dezelfde belemmeringen ervaren. Daarom ondersteunen we de in 2022 geopende Retourboulevard, als winkel-werkplek ondersteunen.

Er wordt ook gewerkt aan de toekomst door innovatie te stimuleren en door nieuwe afspraken met onze partners te maken. Een voorbeeld in het onderwijsveld is de Rijke Schooldag. Het doel hiervan is om de (onderwijs)kansen van kinderen en jongeren te vergroten, door in aanvulling op het onderwijsprogramma extra ontwikkelactiviteiten aan te bieden. Maar ook onze ambities voor kunst en cultuur, waarvoor vanaf 2023 structureel 4 miljoen extra beschikbaar is gesteld, zijn verder uitgewerkt in een uitvoeringsagenda voor de komende jaren waarin een nieuw podium en de ontwikkeling van Museum AmersfoortNL mooie kansen bieden. In 2022 is door het college het Convenant Duurzame Woningbouw getekend. Dit convenant is in de regio Utrecht en de MRA ondertekend door meer dan 100 overheden en marktpartijen. We gaan gezamenlijk aan de slag en maken afspraken over diverse duurzaamheidsthema's, waaronder circulariteit. Het Amersfoort Business Team heeft in 2020 in samenwerking met de Regionale Ontwikkelings Maatschappij Utrecht (ROM) ingezet op groeiende innovatieve bedrijven (start ups, scale ups), (inter)nationale acquisitie en ondersteuning van internationalisering van het bedrijfsleven. In 2022 is de zeer innovatieve start up Mycotex naar Amersfoort gekomen. Ook hebben we in 2022 de samenwerking met de ROM Earth Valley gelanceerd, een regionaal ecosysteem rondom geo-innovatie met bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden.

Bestuur

Corona

In 2022 kwamen wij gaandeweg uit de corona-pandemie - een hele opluchting! In allerlei opzichten werd de wijze waarop wij samenleven, elkaar ontmoeten, werken en leren, genieten van cultuur enzovoort, ernstig verstoord, met effecten die nog steeds doorwerken. Gerichte interventies zijn uitgevoerd met de (rijks)middelen die de raad voor de Corona-herstelagenda had bestemd. Scherper dan voorheen kwamen in de afgelopen periode maatschappelijke tweedelingen naar voren, ook in politiek opzicht. In Amersfoort vonden diverse manifestaties plaats van groepen die de opgelegde maatregelen niet acceptabel vonden. De makkelijke verspreiding van nepnieuws is daarin een factor, waarop wij als samenleving nog geen goed antwoord hebben.

Verkiezingen

Het voorjaar van 2022 stond in het teken van de gemeenteraadsverkiezingen en daarna de coalitie-vorming. Zo'n verkiezing is ook logistiek een grote operatie, met 1400 stembureauleden in 146 stembureaus. Amersfoort had als inclusieve stad vijf extra toegankelijke stembureaus ingericht, hetgeen ook landelijk in het nieuws kwam.
Aan goed contact met inwoners en andere belanghebbenden wordt in Amersfoort veel belang gehecht. Tijdens de formatieperiode vonden over verschillende thema's stadsgesprekken plaats, die zeer werden gewaardeerd. De nieuwe coalitie kondigde in haar "Akkoord!" aan, die bestuursstijl in de komende periode te willen voortzetten. Ook de nieuw geïnstalleerde raad besteedde veel aandacht aan contact en gesprek. Er kwam een raadsspreekuur, een kindervragenuur, de voorbereidingen voor een kinderburgemeester werden gestart en ook voor een jongerenraad. Na het zomerreces werd de burgemeester geïnstalleerd voor zijn derde termijn en hij voerde met diverse personen en maatschappelijke groepen verdiepingsgesprekken als start voor deze nieuwe benoemingstermijn.

Samenwerken

Gezien de opgaven en ambities is het essentieel dat Amersfoort goed schakelt en samenwerkt met anderen, niet alleen met betrokkenen uit de stad maar ook met andere overheden. Een jarenlange inzet op public affairs en lobby om de Amersfoortse belangen in Den Haag onder de aandacht te brengen, leverde in 2022 een bijdrage van tientallen miljoenen op voor een mobiliteitspakket dat de voorgenomen extra woningbouw in de komende jaren mogelijk maakt. Ook de samenwerking met de stad Utrecht en de provincie kreeg een extra impuls onder de vaandel van "Metropoolregio Utrecht", hetgeen ons bij de Rijksoverheid een hogere attentiewaarde geeft. Daarnaast is de samenwerking met de buurgemeenten in Regio Amersfoort in belang toegenomen. In het afgelopen jaar werd overigens nog duidelijker dat onze slagkracht op regionaal niveau versterking behoeft, zowel vanwege de aard van de maatschappelijke opgaven als voor het kunnen voldoen aan landelijk beleid (energie, mobiliteit, maatschappelijke opvang, wonen etc.).

Dienstverlening

Voor het vertrouwen van burgers in hun overheid is, naast andere factoren, de kwaliteit van de dienstverlening essentieel. Daarom was het extra pijnlijk dat in 2022 de (telefonische) bereikbaarheid sterk verslechterde (van 80% naar 66%) door onderbezetting en ziekte bij ons KlantContactCentrum (KCC). Met man en macht is gewerkt om de bereikbaarheid weer te verbeteren, wat eind 2022 is gelukt. Ook bij de afdeling Burgerzaken kampte men in 2022 met een enorme vacatureruimte (van 38%). Het is des te opmerkelijk dat de waardering van de baliediensten door inwoners zo hoog bleef (80%). Amersfoort investeerde ook in (digitale) vernieuwing van de dienstverlening, onder andere door mee te draaien in de pilot voor de digitale aanvraag rijbewijs.
Onze inwoners moeten kunnen vertrouwen op de veiligheid van hun (persoons)gegevens, die bij de gemeente worden beheerd. In de verplichte zelfevaluatie van de basisregistratie personen (BRP) kwam de kwaliteit en veiligheid als zéér hoog naar voren. Uit de bevindingen van de rekenkamer bleek dat wij zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens; wij investeerden in het privacybewustzijn van onze medewerkers en blijven dat doen.

Wijkgericht

Dichter bij inwoners staan is al jaren ons beleid. Een van de middelen om dat te doen is door een wijkgerichte werkwijze. Zowel in het sociaal domein als op fysiek- en veiligheidsgebied. In 2022 kwam, net als voor Liendert, ook voor het Soesterkwartier een wijkontwikkelingsplan tot stand, met zeer veel interactie met de wijk. Zowel inwoners als de gemeenteraad waren hierover zeer content; nu moeten wij, nog steeds in dialoog, overschakelen naar de uitvoeringsfase. In het coalitie-akkoord werd aangekondigd ook voor andere wijken te zoeken naar meer gezamenlijke visie- en planvorming. Liefst zetten wij daarbij niet overal hetzelfde instrument in maar geven dat vorm in maatwerk per wijk.