3.4 Cultuur

Belangrijke gebeurtenissen

Een stad kan niet zonder cultuur. Dat werd extra duidelijk tijdens de coronaperiode, waarin ook het tekort aan culturele beleving of beoefening een grote impact had op ons dagelijks leven. In Amersfoort willen we dat iedereen kan genieten van —en meedoen aan— een uiteenlopend en inspirerend cultureel aanbod dat in de hele stad beschikbaar is.

Het jaar 2022 was een bijzonder jaar, balancerend tussen hoop en vrees. Zoals alle sectoren had ook de cultuursector te maken met de laatste lockdown en direct daarop volgend de prijsstijgingen. Veel mensen hebben de sector verlaten gedurende de corona-pandemie, met een groot personeelstekort als gevolg. Die krapte heeft direct gevolgen voor de mate waarin podia kunnen programmeren, of de kostprijs van beveiliging bij bijvoorbeeld culturele evenementen. Ook is het publieksbereik nog lang niet overal terug op het niveau van voor corona.

Gelijktijdig zien wij dat door de diverse steunmaatregelingen vanuit de Gemeente Amersfoort, provincie Utrecht en het Rijk de lokale schade aan instellingen relatief beperkt is. Daar waar instellingen in zwaar weer zaten hebben wij grotendeels met behulp van Rijksmiddelen kunnen ondersteunen. Hoewel de instellingen weinig vet op de botten hebben, ligt er een goede basis om de ambities uit het coalitieakkoord 2022-2026 te realiseren. De ambities met betrekking tot kunst en cultuur, waarvoor vanaf 2023 structureel 4 miljoen extra beschikbaar is gesteld, zijn verder uitgewerkt in een uitvoeringsagenda voor de komende jaren. Eind 2022 heeft het college de uitvoeringsagenda Kunst en Cultuur 2023-2026 vastgesteld.

En verder...

• heeft een beleidsevaluatie plaats gevonden voor het onderdeel makers en talent uit het Cultuurplan 2019-2022;
• heeft stichting De Kruisbestuiving OostWest City in gebruik genomen als toonaangevende creatieve broedplaats;
• zijn er diverse goedbezochte werksessies georganiseerd over diversiteit en inclusie;
• hebben 33 creatieve initiatieven een toekenning gekregen uit de subsidieregeling flits impuls ;
• heeft de raad ingestemd met een huurkwijtschelding voor Stichting Scholen in de Kunst;
• aankoop 9 Mondriaanwerken door Amersfoort in C met hulp gemeente. Hierdoor blijven deze werken behouden voor het Mondriaanhuis en de stad;
• vierde Amersfoort de 150e geboortedag van Mondriaan met een veelomvattend cultureel en maatschappelijk programma;
• ontvingen 033Fotostad, KOSMIK en De Laswerkplaats ieder een toekenning voor hun innovatieve project vanuit het Innovatiefonds (CIPU);
• bezocht de WijkJury Amersfoort maandelijks een voorstelling, en ging aansluitend in gesprek met makers en programmeurs;
• werden diverse kunstprojecten in de openbare ruimte opgeleverd, zoals de muurschildering in de Veentunnel en Konkrete Abstraktie op de rotonde van de Laan der Hoven;
• werden er 3 mooie films gemaakt in een samenwerking tussen Archief Eemland en oud wethouder Fons van Asselbergs over de wederopbouw van Amersfoort (1940-1945) om de geschiedenis van de stad vast te leggen.

Archeologie

- Onderzoeken

Bij een proefsleuvenonderzoek in de Kruiskamp zijn de resten van een tabaksplantage gevonden. In 2023 zal deze locatie tijdens een opgraving nader worden onderzocht. Al in de tweede helft van de 17e eeuw was de tabaksverbouw in Amersfoort een gevestigde én succesvolle teelt geworden en nog volop in ontwikkeling, met name in het gebied ten oosten van de oude binnenstad rond de Hogeweg. Hier zijn de afgelopen jaren al diverse tabaksplantages opgegraven. Zo'n plantage bestond onder andere uit een of meer schuren waar de tabak werd gedroogd, de bedden waar de tabak werd geteeld en een waterput voor de irrigatie.

Op de locatie waar het Huis van de stad gebouwd gaat worden is een archeologisch  booronderzoek uitgevoerd. Hoewel een deel van het plangebied diepgaand is verstoord vanwege saneringen bleken enkele delen van het terrein nog een intacte bodem te bevatten, waarin archeologische resten goed bewaard kunnen zijn gebleven. In 2023 zal hier een proefsleuvenonderzoek plaatsvinden.

Bij de jaarlijkse audit in het kader van de certificering van het Centrum voor Archeologie (CAR) werd een zeer positieve waardering gegeven. Het certificaat is met een jaar verlengd.

- Publieksbereik

De expositieruimte van het Archeologisch Centrum is opnieuw ingericht en kent nu een thematische indeling. Er is een koppeling tussen de expositie en de publiekswebsite (www.archeologischcentrum.nl). De reacties van bezoekers zijn heel positief.

In juni is in het kader van de Nationale Archeologiedagen een lezingenavond georganiseerd in samenwerking met de STAA (Stichting Archeologie Amersfoort) en de AWN (Archeologische Werkgemeenschap Nederland). Deze avond werd zeer goed bezocht en het publiek was heel enthousiast. In hetzelfde weekend was er een goed bezochte open dag en hebben we diverse archeologische stadswandelingen georganiseerd die allemaal volgeboekt waren.

In september hebben we deelgenomen aan de Open Monumentendagen. Over het hele weekend hebben we meer dan 1000 bezoekers ontvangen.

- Vrijwilligers

Tijdens de corona-periode was de inzet van vrijwilligers maar zeer beperkt mogelijk. De vaste groep vrijwilligers van het CAR is inmiddels weer volop aan de slag en de groep is uitgebreid. Daarmee draait het CAR weer op volle sterkte.

Monumentenzorg

Het op een samenhangende wijze in stand houden van het onroerend, ruimtelijk en archeologisch erfgoed in Amersfoort en het inpassen van cultuurhistorische waarden in nieuwe ontwikkelingen (behoud door ontwikkeling). Daarmee versterken we de historische identiteit en aantrekkelijkheid van onze stad.

Evenementen

Na het vrijgeven van de coronamaatregelen in Q1, hebben diverse organisaties in zeer korte tijd een grote inspanning geleverd om evenementen in Q2 te realiseren. De Carnavalsoptocht in Hoogland nog in aangepaste vorm met een fietstocht, het Smartlappenfestival kon in april weer artiesten én publiek ontvangen. Gedurende het jaar werd de impact van personeel- en materiaaltekorten steeds meer zichtbaar. Lokale evenementenorganisaties ondervinden daarbij last van de landelijke, commerciële partijen die de beperkt beschikbare producenten en gekwalificeerd personeel voor hogere tarieven kunnen vastleggen. Hierdoor had het evenemententeam extra aandacht voor een goede en veilige organisatie van evenementen in de stad.

Bij de herstart was het werven en inwerken van nieuwe medewerkers en vrijwilligers noodzakelijk. Een kans om organisaties inclusiever te maken met de inzet van statushouders en daklozen. Tevens was er bij organisatoren ook aandacht voor het toegankelijker en duurzamer maken van evenementen. De gemeente faciliteerde, in samenwerking met HandicapNL, bij Amersfoort Jazz en Serious Request extra voorzieningen zoals een verschoningsruimte. Opgedane ervaringen zijn vertaald naar een blauwdruk en als voorbeeld gedeeld.
Daarnaast is door Amersfoort Jazz een auditieve muziektolk ingezet tijdens het concert van Trijntje Oosterhuis. Straattheaterfestival Spoffin maakte een voorstelling toegankelijker via een auditieve descriptie tolk voor mensen met een visuele beperking. Bijzondere ervaringen, ook voor publiek zonder beperkingen die hiermee kennis maakten.
Een 2e groep organisatoren is gestart met het begeleidingstraject verduurzaming, zij delen begin 2023 hun ambities en eerste actie om te verduurzamen in 2023.

Landelijke evenementen als de Vuelta en Serious Request zijn door de evenementencoördinator begeleidt. Daarnaast is het Festival van Inzicht (PITSTOP) en de 2e editie van het centraal aftelmoment (Countdown033) gerealiseerd met bijdragen van Amersfoortse partners en verenigingen.