5.1 Financiën en belastingen

Bij het opstellen van de meerjarenbegroting 2022-2025 was de verwachting dat de inflatie voor 2022 niet wezenlijk anders zou zijn dan in de periode 2015-2021. Natuurlijk waren er wel indicaties dat  mondiaal de productie- en vervoersketens mede door corona verstoord waren, maar de inschatting was niet dat dit tot een hoge inflatie zou leiden, ook al heeft de Europese Centrale Bank de afgelopen jaren een uitermate expansief geldbeleid gevoerd. Toch begonnen (na het vaststellen van de begroting 2022-2025) eind 2021 de prijzen al op te lopen. Na de inval van Rusland in de Oekraïne zagen we een verder oplopende inflatie. Over 2022 bezien kwam die boven de 10% uit, daar waar we gerekend hadden op een inflatie van slechts 1,5% in dat jaar. De gevolgen van de inflatie zijn door de hele jaarrekening merkbaar, maar worden vaak (meer dan) gedempt door personeelsgebrek,  zowel intern als ook extern, waardoor budgetten (deels) onbenut bleven.

Bevroren gemeentefondsaccressen

Een aantal gemeenten vraagt al jaren bij het Rijk om meer zekerheid ten aanzien van de bedragen die we uit het gemeentefonds ontvangen. Vooraf is namelijk nooit helemaal zeker hoeveel geld we uit het gemeentefonds ontvangen; dit is afhankelijk van een groot aantal factoren, waaronder ook de rijksuitgaven. Conform de trap op/af systematiek krijgen we meer geld naarmate het Rijk meer geld uitgeeft. En ontvangen we minder geld uit het gemeentefonds wanneer het Rijk minder geld uit geeft. Die koppeling is in het voorjaar 2022 opgeheven. Vanaf dat moment zijn de gemeentefondsaccressen (de mate waarin het gemeentefonds groeit aan de hand van de rijksuitgaven) vastgeprikt (‘bevroren’) voor de komende jaren. Zo weten we als gemeenten op voorhand hoe hoog de komende jaren de accressen zijn. Het nadeel daarvan is dat we ook niet meer meeprofiteren van extra rijksuitgaven. Ook ligt er nog het financiële ravijn op de loer vanaf 2026. Daar bieden de bevroren accressen geen oplossing voor.  Wel krijgen we nog een aparte vergoeding voor de gestegen lonen en prijzen, op basis van de Voorjaarsnota van het kabinet.

Sparen en inzetten van overschotten

De afgelopen jaren sloten we in Amersfoort het jaar (financieel gezien) positief af: we hielden elk jaar meer geld over dan we begroot hadden. Ook over 2022 hielden we geld over. Dat heeft diverse oorzaken. Soms kregen we meer geld van het Rijk dan verwacht; soms konden we de in de begroting geraamde bedragen vanwege diverse redenen (personeelstekorten, zowel intern als ook bij onze partners; juridische procedures; planningsoptimisme) niet uitgeven. Die positieve jaarrekeningresultaten hebben we vaak grotendeels toegevoegd aan onze saldireserve. Dat had een positieve impact op onze weerstandsratio. Daarnaast zorgt dit er voor dat, zolang de weerstandsratio voldoet aan de vastgestelde norm van tussen de 1,2 en 1,5 de ruimte die er is bóven deze norm is, afgeroomd kan worden en ingezet kan worden als dekking voor diverse incidentele ambities.

Geactualiseerde financiële verordening

Als gemeente zijn we verplicht om op grond van artikel 212 van de Gemeentewet een financiële verordening te hebben die ziet op het financiële beleid, beheer en de inrichting van de financiële organisatie. De oude verordening dateerde uit 2016 en was toe aan actualisatie, temeer daar vanaf verslagjaar 2023 ons College zich moet verantwoorden over de rechtmatigheid aan uw Raad. Dat heeft ook impact op onze financiële verordening, die op dat punt is aangepast. Uw Raad heeft de verordening vastgesteld en deze is op 1 januari 2023 in werking getreden.

Aantrekken nieuwe langlopende geldlening

Begin 2022 hebben we een nieuwe langlopende geldlening aangetrokken van € 100 miljoen tegen een rentepercentage van 0,727%. Dit met het oog op de investeringen die de komende jaren plaats moeten gaan vinden, waaronder het nieuwe stadhuis. Wanneer we diezelfde lening in voorjaar 2023 aan hadden getrokken, was de rente geen 0,7% maar ruim 3,5% geweest. De middelen die we momenteel nog niet direct nodig hebben, zijn we verplicht te stallen bij de Schatkist. We ontvangen daar rente. Dat betekent dat de hogere rentelast van de lening momenteel deels afgedekt wordt door de Schatkist.