1.1 Stedelijk beheer en milieu

De energietransitie, de beweging van fossiele brandstof naar duurzame, herwinbare energie is een grote opgave waar de inzet van iedere bewoner en ondernemer nodig is. De gemeente stimuleert en faciliteert op drie thema’s: het stimuleren van opwek van duurzame energie, het verminderen van de energievraag en het verduurzamen van de warmtevraag voor de gebouwde omgeving. De mogelijkheden voor grootschalige opwek van duurzame elektriciteit is weergegeven in de regionale energiestrategie (RES, juni 2021). Het verduurzamen van de warmtevraag loopt via twee sporen. Namelijk wijkgericht via de Transitievisie Warmte (oktober 2021) en op individueel niveau via de Stedbrede aanpak (verwacht juni 2023).

In 2022 is de aanpak Energiearmoede gestart. In deze aanpak worden huishoudens ondersteund met een laag inkomen en die te maken hebben met hoge energielasten als gevolg van gestegen energieprijzen in combinatie met de lagere energetische kwaliteit van de woningen. Het doel is om met energiebesparende maatregelen de energierekening te beperken loopt verder door in 2023.

In 2022 is vanuit de RES regio de warmtetafel gestart met als doel het ontwikkelen van collectieve duurzame warmtebronnen in regionaal verband. Concreet zijn er 2 onderzoeken naar de potentie van Aquathermie uit het Eemmeer en de Eem afgerond. Naast deze onderzoeken met de regio is in 2022 ook het Bronnenboek opgesteld en aan geboden aan de Raad. Het bronnenboek geeft een overzicht van alle beschikbare duurzame bronnen in Amersfoort. Ook geeft het bronnenboek een overzicht van de nog nader te onderzoeken en bronnen die nog moeten worden ontwikkeld. Dit zal in 2023 een vervolg krijgen, omdat we meer duurzame warmtebronnen in de toekomst nodig hebben om onze wijken aardgasvrij te krijgen. Voor Schothorst-Zuid kunnen we in 2023 verder naar het wijkuitvoeringsplan. In de wijken Nieuwland en Liendert hebben we een start gemaakt met bewoners om te komen tot een wijkwarmteplan.

Duurzaamheid

De gemeente maakt werk van zo min mogelijk CO ₂ en afval. We besparen energie en onderzoeken waar we met zon, wind, water en andere natuurlijke bronnen nieuwe energie kunnen opwekken. We willen zoveel mogelijk inwoners en bedrijven stimuleren om energie te besparen en zelf energie duurzaam op te wekken. We scheiden afval, bouwen circulair en verleiden automobilisten om de fiets of het openbaar vervoer te gebruiken. We hebben daarbij iedereen nodig; inwoners, instellingen, ondernemers en initiatiefnemers. De gemeente helpt inwoners en ondernemers op weg met informatie, voorbeelden en subsidie.

Ook in 2022 hebben inwoners en bedrijven gestimuleerd een volgende stap te zetten in hun duurzame gedrag. Dit deden we door ze te inspireren met verhalen van inwoners en bedrijven zelf en door handelingsperspectief (wat kunt u zelf doen) en informatie te bieden via een digitaal platform duurzame stad: www.amersfoortduurzaam.nl . De gemeente bood een breed pakket van hulp, maatregelen, subsidies en activiteiten, waarbij intensief de samenwerking met bewoners en ondernemers werd gezocht, maar ook door ze met elkaar in contact te brengen. Ook werd in 2022 ingezet op directe hulp aan inwoners waarbij er sprake is dat zij hun energierekening niet of nauwelijks kunnen betalen.

Milieu

Wij streven naar een afvalloze stad in 2030. Amersfoort wil in 2025 minimaal 70% van het huishoudelijk afval gescheiden inzamelen.

In 2022 zijn we gestart met het invoeren van omgekeerd inzamelen in de gestapelde bouw. De uitrol van omgekeerd inzamelen in de laagbouw is afgerond in de eerste helft van 2022. We zijn gestart met het uitwerken van een nieuwe pilot inzamelen grondstoffen op basisscholen. Verder zijn we gestart met de eerste uitwerking van een lange termijn visie op afval en grondstoffen tot 2030. Dit krijgt een vervolg in 2023 in overleg met de raad n.a.v. motie 2022-122M. De inzameling van GFT door Rova in de binnenstad is uitgewerkt, de raad ontvangt hierover een RIB begin 2023. We zijn in gesprek met de Stadswormerij en zullen de raad in Q1 van 2023 apart informeren over de voortgang rond het zoeken naar een nieuwe locatie voor de Stadswormerij. In 2022 is weer de communicatiecampagne "Eigen verpakking? ja graag" uitgevoerd, in het kader van verpakkingsvrij winkelen gericht op preventie. Er zijn weer veel zwerfafvalprojecten uitgevoerd met de stad en met de inwoners. De huidige zwerfafvalsubsidie stopt, we richten ons op de toekomst en op de nieuwe regelingen voor zwerfafval.

Een gezonde en schone lucht in Amersfoort. Hierbij hebben we aandacht voor de verschillende bronnen van verontreiniging.

In 2022 heeft Amersfoort het decentrale uitvoeringsplan voor het landelijke Schone Lucht Akkoord geactualiseerd en is gewerkt aan de uitvoering van meerdere maatregelen uit het Amersfoortse plan ‘Samen werken aan schone lucht - Aanpak Luchtkwaliteit’. Zoals bijvoorbeeld het stimuleren van duurzame (deel-) mobiliteit, het van de weg halen van vervuilende brommers en het bevorderen van de bewustwording rond houtstook waarbij in de communicatie meer accent wordt gelegd op de schadelijkheid van houtrook. We volgen de landelijke ontwikkelingen en onderzoeken die gaande zijn rond het thema houtstook. In afwachting van de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn de regels rondom het niet stoken bij code oranje en rood van de Stookwijzer nog niet ingevoerd.

Amersfoort is en blijft een gezonde en veilige stad. Ook de basiskwaliteit voor geluid, bodem en veiligheid is in orde. Waar mogelijk maken we Amersfoort stiller, schoner en veiliger.

We hebben in 2022 verder ingezet op integrale milieuadvisering bij projecten en zijn hierbij de pilot gestart om vanuit de omgevingsdienst RUD generalisten in te zetten bij projecten.

In 2022 zijn veel werkzaamheden gedaan ter voorbereiding op de Omgevingswet. Er is gewerkt aan de milieu-inbreng in de omgevingsvisie en pilot omgevingsplan Hoogland. In februari 2022 is het thematische omgevingsplan Energietransitie door de Raad vastgesteld met onder andere regels rondom houtstook.

Vanwege de laatste ontwikkelingen op het stikstofdossier, hebben we een taskforce stikstof opgericht. De taskforce zet zich in om de organisatie te helpen en als vraagbaak te dienen op dit actuele dossier. Om te voorkomen dat bij elk initiatief een stikstofberekeningen gemaakt moeten worden, is er een generieke berekening gemaakt voor woningbouwprojecten.

De Geluidskartering 2021 is vastgesteld. De daarin opgenomen geluidsbelastingkaarten geven inzicht in de geluidsbelasting van weg- en railverkeer en industrielawaai in de hele stad.

En in 2022 is gestart met de voorbereiding van de volgende fase van de bodemsanering van NS Vetgas.

Onze inwoners hebben waardering voor, kennis van en inzicht in natuur en duurzaamheid en kunnen dat een plek geven in hun keuzes en gedrag.

In 2022 kon Het Groene Huis bijna het hele jaar open zijn voor groene groepen en netwerken en voor Amersfoorters die graag meer willen doen voor natuur en duurzaamheid. Groene groepen en netwerken organiseerden 175 bijeenkomsten en vergaderingen in Het Groene Huis waaronder een natuurgidsencursus en een cursus duurzaam samenwerken met het leven. Daarnaast waren er naast de vaste expositie drie extra exposities: 'Van Steen naar Groen' van stichting Elisabeth Groen (meivakantie), Klimaat in je Straat van het CNME (zomervakantie) en kunst- en natuurproject Mapping the Future van een groep kunstenaars en inwoners (herfstvakantie). Ook konden de Groene Markt en de Kabouterdag weer plaats vinden.

Dierenwelzijn.

Dieren horen bij onze samenleving en hebben recht op een goed leven. Het nieuwe coalitieakkoord heeft geld vrijgemaakt voor ontwikkeling van dierenwelzijnsbeleid inclusief uitvoeringsprogramma. Eind 2022 is de vacature voor beleidsmedewerker dierenwelzijn ingevuld. Ook is de overeenkomst voor dierennoodhulp 2023-2027 getekend. Hiermee is onze wettelijke taak (artikel 5:8 lid 3 Burgerlijk Wetboek) om gevonden hulpbehoevende of dode dieren (dieren met een vermoedelijke eigenaar), minimaal twee weken in bewaring te nemen en te verzorgen, ruimhartig geborgd. Voor Amersfoorters met een inkomen op bijstandsniveau is er een regeling bijdrage in dierenartskosten opgesteld. Met de hengelsportvereniging HSV Amersfoort is besproken dat, in overeenstemming met de afspraken in het coalitieakkoord, de visgronden in Amersfoort niet worden uitgebreid. Ook is de gedragscode soortbescherming voor ruimtelijke ontwikkeling of inrichting en bestendig beheer of onderhoud vastgesteld. Door te werken conform de voorschriften in de Gedragscode soortenbescherming gemeenten wordt de zorgvuldige omgang met beschermde dier- en plantsoorten bij het beheer van het groen in de stad voortgezet en hoeft de gemeente niet voor elke activiteit een ontheffing Wet Natuurbescherming aan te vragen.

Stedelijk beheer, klimaatadaptatie en groen

Herinrichting Kamerlingh Onnesstraat e.o.

De Kamerlingh Onnesstraat en aangrenzende straten zijn heringericht. Het ontwerp is gemaakt in samenwerking met bewoners. Naast nieuwe, zuinige openbare verlichting, verbeterde verkeersveiligheid en parkeren, is een klimaatbestendige en groenere inrichting teruggebracht. Samen met de aannemer hebben we een verduurzamingsslag gemaakt. Groeiplaatsen van bomen zijn verbeterd en nieuwe bomen zijn geplant. Om regenwater te kunnen infiltreren vanuit De Berg-Zuid is het infiltratieriool uitgebreid en vergroot. Het totale verharde oppervlak is verminderd met 7% ten gunste van groen. Bijna alle asfaltverharding in de stoepen en de rijbanen is vervangen door open bestrating. Zo veel mogelijk duurzame betonproducten zijn gebruikt. De recente prijsstijgingen voor energie en materialen hebben effect gehad op de kosten van dit project. De uitvoeringskosten zijn met bijna 10% toegenomen door deze mondiale ontwikkelingen.

Renovatie Heksenbrug

Aan de Heksenbrug nabij het Havik is groot onderhoud uitgevoerd. Het bouwteam heeft een aanpak gemaakt waarbij de uitstraling en het karakter van het historische metselwerk (en de boeiende legende) van deze brug in stand is gehouden. De renovatie van de brug is op een duurzame en creatieve manier uitgevoerd. Hiermee is de levensduur van de brug met weer 100 jaar verlengd.

Deze brug van circa 400 jaar oud met prachtige metselwerk boog wordt de Heksenbrug genoemd, omdat het verhaal gaat dat hier vermeende heksen in de gracht werden gegooid om te kijken of ze bleven drijven (heksenproef/waterproef). Omdat de brug echter pas in de 17de eeuw werd gebouwd (na 1630) is het de vraag of dit verhaal waar is.

Herinrichting Zevenhuizerstraat

De herinrichting van de Hamseweg en de Zevenhuizerstraat tot aan Kraailandhof is vrijwel gereed. Het raadsbesluit om de Zevenhuizerstraat 30 km/h te maken betekende het maken van een nieuw ontwerp en bestek binnen de mogelijkheden van een al lopende uitvoering en gegunde opdracht. Hierdoor heeft de uitvoering vertraging opgelopen. De weg is nu ontworpen als een gebiedsontsluitingsweg met 30 km/h (‘GOW30’). De weg heeft een opvallend uiterlijk gekregen met gecoat, gekleurd asfalt met brede voetpaden en fietsstroken. Vanuit het oorspronkelijk plan is een gedeeltelijke middenberm met bomen overgenomen.

Klimaatbestendige en Groene Stad

Uit het Uitvoeringsprogramma Klimaatbestendige en Groene Stad 2019-2022 zijn verschillende maatregelen uitgevoerd. Zo zijn onder andere in het project SCOREwater acht hittewandelingen gehouden in Amersfoort. Hier hebben 45 bewoners aan deelgenomen. De deelnemers hebben input geleverd over de ervaren hittestress op verschillende locaties in de stad. Ook is, samen met het burgerwetenschapscollectief MeetJeStad, onderzoek gedaan naar bodemvocht in de stad. Via MeetJeStad hebben 74 bewoners zelfbouw bodemvochtsensoren gemaakt. De bodemvochtdata zijn door iedereen te gebruiken en onder andere ontsloten via het SCOREwater dataplatform. Beide activiteiten leveren subjectieve en objectieve gegevens en inzichten op over het effect van klimaatverandering op de leefomgeving. Bovendien leiden ze tot een groter bewustzijn over het effect van klimaatverandering op de lokale leefomgeving.

In april 2022 heeft een startbijeenkomst plaatsgevonden voor de evaluatie van de Groenvisie, georganiseerd door het CNME vanuit Het Groene Huis in samenwerking met de griffie. De aanwezige raadsleden en inwoners hebben samen contouren voor de evaluatie geschetst. Voor het vervolg zagen zij, in lijn met de totstandkoming van de Groenvisie, als eerste stap een initiatief van de gemeenteraad.

In mei is het Groencompensatiebeleid, als onderdeel van de uitvoering van de Groenvisie, door de gemeenteraad besproken en vastgesteld. Dat houdt in dat bij nieuwe plannen en ontwikkelingen in de planvorming moet worden aangeven hoe de bestaande groenwaarden in het betreffende plangebied in stand worden houden of versterkt.

Crematorium en Begraafplaatsen Amersfoort

Het afgelopen jaar hebben we veel aandacht besteed aan het herstellen van rust op Rusthof. We hebben nieuwe verordeningen, nadere regels en huisregels opgesteld voor Rusthof, Maranatha en Soesterweg. Dit hebben we deels in overleg met nabestaanden gedaan. Tussen de gemeenten Leusden en Amersfoort is voor Rusthof een bestuursovereenkomst afgesloten.